تیغ جراحی

تیغ جراحی، که به آن بیستوری (Scalpel) نیز گفته می‌شود، ابزاری بسیار تیز و دقیق است که در اعمال جراحی و سایر فرآیندهای پزشکی برای برش بافت‌ها استفاده می‌شود. این تیغ‌ها برای ایجاد برش‌های دقیق و کنترل شده طراحی شده‌اند.
اجزا و ویژگی‌های تیغ جراحی:
* تیغه (Blade):
* بخش اصلی و برنده تیغ جراحی است.
* از جنس فولاد ضد زنگ (استنلس استیل) یا فولاد کربن ساخته می‌شود. تیغه‌های فولاد کربن تیزتر هستند اما مقاومت کمتری در برابر زنگ‌زدگی دارند، در حالی که تیغه‌های فولاد ضد زنگ مقاومت بیشتری دارند.
* یکبار مصرف: تقریباً تمام تیغه‌های جراحی امروزه یکبار مصرف هستند تا از استریل بودن کامل و جلوگیری از انتقال عفونت اطمینان حاصل شود. پس از هر بار استفاده، باید در سطل مخصوص پسماندهای تیز (Sharps Container) دفع شوند.
* اشکال و اندازه‌های مختلف: تیغه‌ها در اشکال و اندازه‌های بسیار متنوعی تولید می‌شوند که هر کدام برای نوع خاصی از برش یا بافت خاصی طراحی شده‌اند. شماره‌گذاری تیغه‌ها (مانند شماره 10، 11، 15، 20، 21، 22، 23 و…) نشان‌دهنده شکل و اندازه آنهاست.
* تیغ شماره 10: رایج‌ترین تیغ برای برش‌های بزرگ و عمومی.
* تیغ شماره 11: دارای نوک تیز و مثلثی، مناسب برای برش‌های نافذ و دقیق (مانند برش‌های کوچک در حجامت).
* تیغ شماره 15: کوچک و منحنی، مناسب برای برش‌های دقیق و ظریف در نواحی کوچک.
* تیغ‌های بزرگتر (مانند 20، 21، 22، 23): برای برش‌های بزرگتر در بافت‌های متراکم‌تر.
* دسته بیستوری (Scalpel Handle):
* بخشی است که تیغه روی آن سوار می‌شود و جراح آن را در دست می‌گیرد.
* از جنس فلز (معمولاً فولاد ضد زنگ) ساخته می‌شود و قابل استریل کردن مجدد است.
* دارای شیارهایی برای نگه داشتن محکم تیغه.
* دسته‌ها نیز شماره‌گذاری دارند (مانند دسته شماره 3، 4، 7) که نشان‌دهنده نوع تیغه‌هایی است که می‌توان روی آنها سوار کرد. مثلاً تیغه‌های با شماره‌های پایین (مانند 10، 11، 15) روی دسته شماره 3 سوار می‌شوند و تیغه‌های با شماره‌های بالاتر (مانند 20، 21، 22) روی دسته شماره 4.
کاربردهای تیغ جراحی:
* جراحی‌های عمومی و تخصصی: در تمام شاخه‌های جراحی (مانند جراحی عمومی، ارتوپدی، قلب و عروق، مغز و اعصاب، پلاستیک و زیبایی) برای برش پوست، بافت‌های زیرین، عضلات و سایر ساختارها.
* نمونه‌برداری (بیوپسی): برای برداشتن نمونه‌های کوچک بافت جهت بررسی پاتولوژیک.
* کالبدشکافی: در علوم پزشکی و پزشکی قانونی.
* حجامت: برای ایجاد خراش‌های سطحی و کنترل شده روی پوست پس از بادکش.
* سایر اقدامات پزشکی: در برخی اقدامات سرپایی یا تشخیصی که نیاز به برش دقیق دارند.
اهمیت استریل بودن و دفع صحیح:
با توجه به اینکه تیغ جراحی مستقیماً با خون و بافت بدن در تماس است، رعایت دقیق اصول استریل بودن و دفع صحیح آن از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است:
* استفاده از تیغ‌های استریل و یکبار مصرف: برای هر بیمار و هر اقدام، باید از تیغ کاملاً نو و استریل استفاده شود.
* دفع در سیفتی باکس: تیغ‌های استفاده شده هرگز نباید در سطل زباله معمولی انداخته شوند. آنها باید بلافاصله پس از استفاده در سیفتی باکس (Sharps Container) (ظرف مخصوص پسماندهای تیز و برنده) قرار داده شوند تا از آسیب به کارکنان بهداشتی و انتقال عفونت جلوگیری شود.
تیغ جراحی ابزاری اساسی و حیاتی در پزشکی مدرن است که دقت و ایمنی آن نقش کلیدی در موفقیت اقدامات درمانی دارد.